مقدمه
عمل‌های جراحی لاغری مانند *بای‌پس معده ،اسلیو معده و سایر روش‌های کاهش حجم معده، برای افراد مبتلا به چاقی مفرط به‌عنوان راه‌حلی موثر جهت کاهش وزن و بهبود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و آپنه خواب در نظر گرفته می‌شوند.
اما موفقیت این عمل تنها به جراحی ختم نمی‌شود. دوران نقاهت پس از جراحی نقش بسیار مهمی در نتایج نهایی عمل ایفا می‌کند. در این مقاله، آن‌چه بعد از عمل باید انتظار داشته باشید، اقدامات مراقبتی لازم، خطرات احتمالی و نشانه‌های هشداردهنده را بررسی می‌کنیم. 10 عادت غلط که باعث چاقی می شود – دکتر پدرام طالبیان
دوران نقاهت پس از جراحی لاغری معده
روزهای اولیه پس از جراحی
پس از انجام جراحی، بیمار معمولاً ۱ تا ۳ روز در بیمارستان بستری می‌شود. در این مدت، تیم پزشکی وضعیت بیمار را از نظر علائم حیاتی، نشت احتمالی از محل جراحی، و عفونت تحت نظر قرار می‌دهد. در این مرحله:
تغذیه: بیمار در ابتدا فقط مایعات شفاف (مانند آب، آب‌میوه رقیق‌شده، و چای بدون شکر) مصرف می‌کند. این رژیم به معده اجازه می‌دهد تا بهبود یابد.
درد و ناراحتی: درد خفیف تا متوسط در محل برش‌ها طبیعی است و معمولاً با داروهای مسکن تجویزشده توسط پزشک کنترل می‌شود.
فعالیت بدنی: بیمار تشویق می‌شود تا در همان روز جراحی یا روز بعد، پیاده‌روی سبک را آغاز کند تا از لخته شدن خون در پاها (ترومبوز ورید عمقی) جلوگیری شود.
هفته‌های اول تا چهارم
پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار وارد مرحله‌ای می‌شود که نیازمند رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشکی است. در این دوره:
تغذیه: رژیم غذایی به تدریج از مایعات شفاف به مایعات کامل (مانند شیر بدون چربی، سوپ‌های رقیق) و سپس غذاهای پوره‌شده تغییر می‌کند. مصرف پروتئین بالا (مانند پودر پروتئین یا ماست یونانی) برای جلوگیری از تحلیل عضلات ضروری است.
فعالیت بدنی: بیمار باید فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی را افزایش دهد، اما از بلند کردن اجسام سنگین یا ورزش‌های شدید خودداری کند.
مراقبت از زخم‌ها: محل برش‌ها باید تمیز و خشک نگه داشته شود. علائم عفونت مانند قرمزی، تورم، یا ترشح باید فوراً به پزشک گزارش شود.
مکمل‌ها: مصرف مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی (مانند ویتامین B12، آهن، کلسیم و ویتامین D) برای جلوگیری از کمبودهای تغذیه‌ای ضروری است.
ماه‌های اول تا ششم
در این مرحله، بیمار به تدریج به رژیم غذایی جامد بازمی‌گردد، اما حجم معده به شدت کاهش یافته است. نکات کلیدی در این دوره:
تغذیه: بیمار باید وعده‌های غذایی کوچک و مکرر (۵ تا ۶ وعده در روز) مصرف کند. جویدن کامل غذا و اجتناب از نوشیدن مایعات همراه غذا برای جلوگیری از سندرم دامپینگ ضروری است.
کاهش وزن: کاهش وزن سریع در این دوره رخ می‌دهد، اما ممکن است با عوارضی مانند ریزش مو (به دلیل کمبود پروتئین یا مواد مغذی) همراه باشد.
فعالیت بدنی: بیمار می‌تواند به تدریج ورزش‌های هوازی و مقاومتی را آغاز کند، اما تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه.
بلندمدت (بعد از شش ماه)
در این مرحله، بیمار به وزن پایدار نزدیک می‌شود. با این حال، موفقیت بلندمدت به رعایت رژیم غذایی، ورزش منظم، و پیگیری‌های پزشکی بستگی دارد. برخی از بیماران ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی یا عادات غذایی نادرست، مقداری از وزن از دست‌رفته را بازگردانند.
انتظارات واقع‌بینانه
کاهش وزن
میزان کاهش وزن به نوع جراحی و پایبندی بیمار به توصیه‌ها بستگی دارد. به طور متوسط:
- در جراحی اسلیو معده، بیماران حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از وزن اضافی خود را در ۱۲ تا ۱۸ ماه از دست می‌دهند.
- در جراحی بای‌پس معده، این میزان ممکن است به ۷۰ تا ۸۰ درصد برسد.
- با این حال، کاهش وزن سریع در ماه‌های اولیه ممکن است در بلندمدت کند شود.
بهبود بیماری‌های مرتبط با چاقی
بسیاری از بیماران بهبود قابل‌توجهی در بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، و آپنه خواب تجربه می‌کنند. با این حال، این بهبود به کاهش وزن مداوم و تغییر سبک زندگی بستگی دارد.
تغییرات روانی و اجتماعی
جراحی لاغری می‌تواند تأثیرات مثبتی بر اعتماد به نفس و کیفیت زندگی داشته باشد، اما برخی بیماران ممکن است با چالش‌های روانی مانند افسردگی یا اضطراب مواجه شوند. مشاوره روان‌شناختی در این مرحله بسیار مفید است.
عوارض جانبی طبیعی
برخی عوارض مانند تهوع، استفراغ، یا خستگی در ماه‌های اولیه طبیعی هستند، اما باید به دقت تحت نظر باشند. همچنین، تغییر در عادات روده‌ای (مانند یبوست یا اسهال) ممکن است رخ دهد.
موارد خطرناک و هشدارها
عوارض کوتاه‌مدت
برخی از عوارض جدی که نیاز به توجه فوری دارند عبارتند از:
- نشت از محل جراحی: این عارضه می‌تواند منجر به عفونت شدید (سپسیس) شود. علائم شامل تب، درد شدید شکمی، و افزایش ضربان قلب است.
- لخته شدن خون (ترومبوآمبولی): علائم شامل تورم یا درد در پاها، تنگی نفس، یا درد قفسه سینه است.
- -عفونت: علائم شامل تب، قرمزی یا ترشح از محل برش‌ها است.
عوارض بلندمدت
- کمبودهای تغذیه‌ای: به دلیل کاهش جذب مواد مغذی، بیمار ممکن است دچار کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی شود. این مشکل با مصرف مکمل‌ها و آزمایش‌های دوره‌ای قابل‌کنترل است.
- سندرم دامپینگ: این عارضه در اثر ورود سریع غذا به روده کوچک رخ می‌دهد و علائمی مانند تهوع، اسهال، و ضعف دارد. اجتناب از غذاهای شیرین و پرچرب می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.
- انسداد روده: این مشکل ممکن است به دلیل چسبندگی یا فتق داخلی رخ دهد و نیاز به جراحی اورژانسی دارد.
- بازگشت وزن: عدم رعایت رژیم غذایی و سبک زندگی سالم می‌تواند منجر به بازگشت وزن شود. دلایل بازگشت وزن بعد از جراحی چاقی، بررسی کامل راه‌های پیشگیری – دکتر پدرام طالبیان
علائم هشداردهنده
بیمار باید در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه کند:
- تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد
- درد شدید یا مداوم شکمی
- تهوع یا استفراغ مداوم
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه
- تورم یا قرمزی شدید در پاها
توصیه‌های مهم برای دوران نقاهت
مصرف مکمل‌ها
مصرف منظم ویتامین‌ها و مواد معدنی طبق دستور پزشک.
رعایت رژیم غذایی
پرهیز از غذاهای پرچرب، پرقند و نوشیدنی‌های گازدار.
فعالیت بدنی
شروع فعالیت‌های سبک و افزایش تدریجی با مشورت پزشک.
حمایت روانی
در صورت نیاز، مشاوره با روان‌شناس یا پیوستن به گروه‌های حمایتی.
نشانه‌های هشداردهنده بعد از جراحی ، کی باید با پزشک تماس گرفت؟
تماس فوری با پزشک اگر با هر کدام از موارد زیر مواجه شدید:
- درد ناگهانی، شدید یا پایدار در شکم یا قفسه سینه
- عدم توانایی در نوشیدن مایعات
- سرگیجه شدید یا غش
- ادرار تیره‌رنگ یا کم شدن میزان ادرار
- تورم و درد در پاها
نتیجه‌گیری
عمل جراحی لاغری معده تنها یک “شروع” برای یک سبک زندگی جدید است. با رعایت دقیق دستورات پزشکی، مصرف مکمل‌ها، پیروی از برنامه غذایی، و همراهی تیم مشاوره و روان‌درمانگر، می‌توان به موفقیت طولانی‌مدت دست یافت.
هرچند این عمل دارای مخاطراتی است، اما با مراقبت و پیگیری مناسب، خطرات به حداقل می‌رسند و فواید قابل‌توجهی برای سلامت عمومی ایجاد می‌شود.
