بارداری و چاقی یکی از موارد مورد بحث و مهمی است که می توانند در مواردی ارتباطات قابل ملاحضه ای داشته باشند.وجود چاقی ممکن است به طور قابل توجهی بر باروری زنان و همینطور مردان از طریق مکانیسم های مختلف تأثیر بگذارد. اختلال در محور هیپوتالاموس – هیپوفیز – تخمدان در زنان چاق ممکن است باعث عدم تخمک گذاری و ناباروری شود. چاقی ممکن است بر میزان حاملگی خود به خود در زنان، افزایش نرخ سقط جنین، زایمان زودرس، مرده زایی و خطرات پری ناتال و بی نظمی قاعدگی تأثیر بگذارد.در این مقاله به جراحی چاقی و افزایش شانس بارداری پرداخته ایم
ناباروری چیست و به چه وضعیتی اطلاق می شود؟
ناباروری به وضعیتی اطلاق می‌شود که زوجین قادر به باروری و باردار شدن نیستند. در زنان، ناباروری می‌تواند به معنای عدم توانایی باروری یا عدم قدرت حفظ بارداری باشد. در مردان، ناباروری به معنای عدم توانایی تولید واکنش‌های مناسب برای تولید اسپرم یا وجود مشکلات در انتقال اسپرم به رحم است. علل ناباروری می‌توانند شامل عوامل فیزیکی مانند اختلالات تولید اسپرم، عفونت‌های تناسلی، عوامل ساختاری در سیستم تناسلی، فشار روانی، عوامل سنی، عوامل ایمنی و هورمونی، استرس و عوامل محیطی باشند. تشخیص ناباروری نیازمند ارزیابی جامع و تاریخچه پزشکی دقیق است و بسته به علت اساسی آن، درمان‌های مختلفی وجود دارد، از جمله مداخله‌های دارویی، جراحی و روش های مناسب و امروزی دیگر است.
چاقی به چه وضعیتی گفته می شود؟
چاقی به معنای داشتن وزن بیش از حد طبیعی مورد نیاز برای یک فرد است. این وضعیت معمولاً به دلیل عدم تعادل بین مصرف و سوخت و ساز بدن و برخوردار نبودن این تعادل در طول زمان رخ می‌دهد. چاقی می‌تواند عوارض جدی برای سلامت فردی و کیفیت زندگی فرد داشته باشد و به عنوان یک عامل خطر برای بروز بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت نوع 2، برخی از انواع سرطان و بیماری‌های مشابه شناخته می‌شود.
علل چاقی می‌تواند متنوع باشد و شامل عوامل ژنتیکی، عوامل رفتاری، عوامل محیطی و عوامل روانشناختی باشد. برای مثال، ژنتیک می‌تواند نقش مهمی در تعیین سرعت متابولیسم (نرخ سوخت و ساز بدن) و تمایل به ذخیره چربی در بدن ایفا کند. رفتارهای مرتبط با تغذیه نامناسب مانند مصرف بیش از حد غذاهای پرکالری، خوردن غذاهای پرچرب و غنی از شکر و نقص فعالیت بدنی نیزدر نهایت به چاقی می‌انجامد.
امروزه برای پی بردن به اینکه آیا فرد مبتلا به چاقی هست یا خیر از روش اندازه گیری شاخص توده ی بدنی (BMI) که یک نسبت خاصی از قد به وزن می باشد استفاده می شود.
چاقی و عوارض مهم آن بر سلامت فردی و اجتماعی
چاقی می‌تواند عوارض جدی بر سلامت فرد داشته باشد. در زیر، به برخی از این عوارض اشاره می‌کنیم:
1)بیماری‌های قلبی-عروقی : چاقی می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی مانند بیماری عروق کرونری قلب (انسداد عروق قلبی)، فشار خون بالا (فشار خون بیش از حد طبیعی) و افزایش میزان کلسترول و تری‌گلیسریدها در خون را افزایش دهد. این بیماری‌ها می‌توانند به شکل احتمالی منجر به سکته قلبی و سکته مغزی شوند، که این موضوع ممکن است منجر به صدمات جبران ناپذیر در زندگی شود.
2)دیابت نوع 2 : چاقی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 (نوعی از دیابت که معمولاً در بزرگسالان ظاهر می‌شود و با مقاومت به انسولین همراه است) را افزایش دهد. چاقی باعث می‌شود بدن به درستی به انسولین پاسخ ندهد و سطح قند خون افزایش یابد، که در نتیجه می‌تواند به مشکلات مزمنی مانند مشکلات قلبی، نقص کلیوی، نقص بینایی و عوارض سیستم عصبی منجر شود.
3)بیماری‌های تنفسی : چاقی می‌تواند موجب بروز مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب (توقف تنفس در طول خواب)، بیماری مزمن انسدادی ریوی(COPD ) و آسم شود. این بیماری‌ها می‌توانند نفس کشیدن برای فرد چاق را مشکل کنند و باعث ایجاد خستگی، عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره و کاهش کیفیت زندگی شوند.
4)بیماری‌های با منشا چاقی : چاقی می‌تواند به بروز بیماری‌هایی مانند بیماری‌های کبد چرب غیرالکلی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و بیماری‌های مفصلی مانند آرتریت مفصلی و آرتروز منجر شود.
5)سرطان : چاقی با خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان‌ها مانند سرطان پستان، سرطان روده بزرگ، سرطان ریه، سرطان رحم و سرطان کلیه در ارتباط است. چاقی می‌تواندموجب تغییرات هورمونی، التهاب بدن و افزایش عوامل رشد سرطانی در بدن شود.
6)مشکلات روانی و اجتماعی : چاقی می‌تواند به مشکلات متعدد روانی و اجتماعی منجر شود، از جمله این مشکلات می توان به افزایش استرس و اضطراب، کاهش اعتماد به نفس، ایجاد احساس تنهایی و خجالت کشیدن از بدن چاق و بزرگ نام برد. این مشکلات می‌توانند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار داده و روابط اجتماعی را تحت فشار قرار دهند.
7)مشکلات اسکلتی و عضلانی : وزن بیش از حد بر روی استخوان‌ها و مفاصل باعث وارد آمدن فشار و استرس بیش از حد به آنها می شود که می‌تواند منجر به مشکلات اسکلتی مانند درد مفاصل، آرتریت و آرتروز شود.
8)مشکلات سیستم ایمنی : چاقی می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف شود.
ارتباط بین ناباروری و چاقی
چاقی و ناباروری می‌توانند به طور مستقل با یکدیگر مرتبط باشند و همچنین عواملی را نیز به صورت مشترک به همراه داشته باشند که می‌تواند به تداخل در فرآیند باروری منجر شود. در ادامه، برخی ارتباطات بین چاقی و ناباروری را بررسی می‌کنیم:
اختلالات هورمونی : چاقی می‌تواند منجر به اختلالات هورمونی در بدن شود. سطوح هورمون‌های مهمی مانند استروژن و آندروژن در بدن ممکن است تغییر کند. این تغییرات می‌توانند تأثیری بر روی تولید و کیفیت اسپرم در مردان و تولید تخمک و تنظیم پریود در زنان داشته باشند.
مقاومت به انسولین : چاقی معمولاً با مقاومت به انسولین، که یک اختلال متابولیک است، همراه است. این وضعیت می‌تواند سبب تغییرات هورمونی، اختلالات تخمک گذاری و تولید اسپرم شود که این موضوع منجر به ناباروری می‌شود.
عوارض متابولیک : چاقی می‌تواند عوارض متابولیکی مانند دیابت نوع 2 و اختلالات چربی خون را افزایش دهد. این وضعیت‌ها نیز می‌توانند به تداخل در باروری منجر شوند و خطر ناباروری را افزایش دهند.
التهابات مزمن : چاقی می‌تواند منجر به التهابات مزمن در بدن شود. این التهابات ممکن است به عنوان عامل تداخلی در فرآیندهای باروری عمل کنند و باعث ناباروری شوند.
عوامل روانشناختی : چاقی می‌تواند تأثیرات روانشناختی منفی مانند استرس، افسردگی و اضطراب را به همراه داشته باشد. این عوامل روانشناختی می‌توانند تأثیر بر روی هورمون‌ها و سیستم تناسلی داشته باشند و به ناباروری منجر شوند.
چاقی چگونه بر روی باروری تاثیر منفی می گذارد؟
چاقی می‌تواند تأثیرات مهمی بر روی ناباروری (عدم توانایی باروری) در زنان و مردان داشته باشد. در زیر، تأثیرات چاقی بر ناباروری در هر جنس را توضیح می‌دهیم:
تأثیر چاقی بر ناباروری در زنان:
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) : چاقی یکی از عوامل مهم ابتلا به بروز سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. PCOS ناهنجاری‌های هورمونی در بدن زنان ایجاد می کند و می‌تواند منجر به عدم تخمک‌گذاری منظم و ناباروری شود.
- اختلالات در تخمک‌گذاری : چاقی می‌تواند فرآیند تخمک‌گذاری را تحت تأثیر قرار داده و عدم توانایی در تخمک‌گذاری منظم و صحیح را ایجاد کند. این مشکل می‌تواند به ناباروری منجر شود.
- مشکلات هورمونی: چاقی می‌تواند منجر به اختلالات هورمونی مانند افزایش سطح استروژن در بدن شود. این تغییرات هورمونی می‌توانند عملکرد تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار داده و موجب ناباروری شوند.
- قاعدگی نامنظم : چاقی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر روی قاعدگی داشته باشد و باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی شود. این مشکل می‌تواند در تخمک‌گذاری و باروری تأثیرگذار باشد.
تأثیر چاقی بر ناباروری در مردان:
- کاهش کیفیت اسپرم : چاقی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر کیفیت اسپرم داشته باشد. افزایش درصد چاقی می‌تواند باعث کاهش تعداد اسپرم، کاهش حرکت و شکل نامناسب اسپرم‌ها شود، که می‌تواند به ناباروری مردان منجر شود.
- اختلالات هورمونی : چاقی می‌تواند باعث تغییرات هورمونی در بدن مردان شود، از جمله افزایش سطح استروژن و کاهش سطح تستوسترون. این تغییرات هورمونی می‌توانند تأثیر مستقیمی بر کیفیت اسپرم و ناباروری داشته باشند.
- اختلالات جنسی : چاقی می‌تواند مشکلات جنسی در رابطه با ناباروری در مردان ایجاد کند. به عنوان مثال، اختلال در نعوظ مناسب در هنگام انتقال اسپرم ها
انواع جراحی چاقی
جراحی چاقی ، به مجموعه‌ای از روش‌های جراحی اطلاق می‌شود که به منظور کاهش وزن و کنترل چاقی در افرادی که روش‌های غیرجراحی مانند رژیم و ورزش موثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود. در زیر، چند نوع رایج جراحی چاقی را توضیح می‌دهیم:
جراحی اسلیو معده
در این روش،معده به دو بخش غیر مساوی تقسیم و از هم جدا می شود و بخش بزرگتر معده خارج می‌شود و تنها بخش باریک معده باقی می‌ماند. این روش علاوه بر کاهش حجم معده، به ایجاد تغییرات هورمونی در بدن نیز منجر می‌شود که می‌تواند تأثیرمثبتی بر کنترل وزن داشته باشد.
جراحی بای پس معده
در این نوع جراحی، معده به دو بخش تقسیم می‌شود. بخش بزرگتر معده به طور معمول به عنوان “معده جدید” شناخته می‌شود و بخش کوچکتر به عنوان “معده باقیمانده” یا “کیسه معده” شناخته می‌شود. سپس بخشی از روده باریک مستقیم به معده جدید متصل می‌شود. این روش باعث کاهش میزان مصرف غذا و افزایش احساس سیری در بیمار می‌شود.
جراحی مینی بای پس معده
این جراحی شبیه به بای پس معده است، با این تفاوت که به جای تقسیم معده به دو بخش، یک تیوب راه گوارشی برای اتصال معده جدید به اثنی عشریه ایجاد می‌شود. این روش نسبت به بای پس معده کمی ساده‌تر است.
باند معده
در این نوع جراحی،یک باند دور تا دور معده به جهت کاهش حجم معده قرار می گیرد تا معده مقدار کمتری از غذا را بتواند در خود جای دهد.
بالون معده
در این روش، یک بالون پر شده با مایع درون معده قرار داده می‌شود تا فضای معده را کاهش دهد و احساس سیری را زودتر در بیمار ایجاد کند. این روش معمولاً به عنوان یک روش موقت برای کاهش وزن استفاده می‌شود.
جراحی چاقی و افزایش شانس بارداری
جراحی چاقی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روی بارداری داشته باشد، اما در عین حال ممکن است برخی مسائل و چالش‌هایی را نیز به همراه داشته باشد. در زیر، تأثیرات مثبت احتمالی جراحی چاقی بر روی بارداری را بررسی می‌کنیم:
افزایش احتمال باروری : چاقی می‌تواند بر روی ناباروری تأثیر منفی داشته باشد. با کاهش وزن از طریق جراحی چاقی، احتمال باروری در زنان و مردانی که قبلاً ناتوانی جنسی داشته‌اند، افزایش می‌یابد.
کاهش مشکلات بارداری : چاقی می‌تواند مشکلاتی مانند دیابت بارداری، فشار خون بالا در دوران بارداری ، ریسک ها و بیماری های احتمالی همراه در دوران بارداری، و کمبود کفایت مشکلات تنفسی در زمان بارداری را افزایش دهد. با کاهش وزن از طریق جراحی چاقی، این مشکلات بهبود می یابند و یا احتمال ابتلا به این عوارض را به حداقل می رسانند.
کاهش خطر عوارض ناشی از چاقی : چاقی می‌تواند خطر بروز عوارض جدی مانند دیابت نوع 2، بیماری قلبی عروقی، فشار خون بالا، و بیماری‌های مرتبط با چاقی در طول بارداری را افزایش دهد. با کاهش وزن بعد از جراحی چاقی، احتمال بروز این عوارض کاهش می‌یابد.
در طول بارداری پس از جراحی چاقی چه مراقبت‌هایی باید انجام شود؟
بعد از جراحی چاقی، اگر باردار شدید یا در طول دوره بارداری قرار دارید، نیاز به مراقبت و نظارت بیشتری دارید. در زیر مراقبت‌هایی که ممکن است در طول بارداری پس از جراحی چاقی انجام شود، آورده شده است:
مشاوره با جراح چاقی خود :
حتماً با پزشک خود مشورت کنید و او را در جریان بارداری خود قرار دهید. پزشک شما ممکن است تغییرات خاصی در برنامه درمانی شما ایجاد کند و نظارت دقیق‌تری روی وضعیت شما داشته باشد.
مراقبت‌های تغذیه‌ای:
تغذیه سالم و متعادل در طول بارداری بسیار مهم است، به ویژه برای افرادی که جراحی چاقی انجام داده‌اند. پزشک یا متخصص تغذیه می‌توانند رژیم غذایی مناسبی را برای شما تنظیم کنند که نیازهای بارداری و تغذیه پس از جراحی چاقی را پوشش دهد.
مکمل‌های ویتامینی:
جراحی چاقی ممکن است باعث کاهش جذب مواد مغذی و ویتامین‌ها در بدن شما شود. بنابراین، پزشک ممکن است مکمل‌های ویتامینی مانند ویتامین B12، ویتامین D، کلسیم، آهن، و اسید فولیک را به شما توصیه کند.
نظارت پزشکی دقیق‌تر:
جراح چاقی شما ممکن است نیاز به مراقبت و نظارت دقیق‌تری بر روی وضعیت شما داشته باشد. این موضوع ممکن است شامل انجام آزمایش‌های خون منظم، اندازه‌گیری وزن، کنترل وضعیت تغذیه‌ای و مشاوره روانشناختی باشد.
فعالیت بدنی مناسب :
فعالیت بدنی منظم و ملایم، به همراه مشورت با پزشک، می‌تواند در طول بارداری پس از جراحی چاقی مفید باشد. اما، باید توجه داشته باشید که نوع و شدت فعالیت بدنی باید با توجه به شرایط شما و توصیه پزشک تعیین شود.
تاثیرات مثبت جراحی چاقی بر جنین
جراحی چاقی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روی جنین داشته باشد، اما تاثیرات آن به طور کلی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله سابقه بارداری، وضعیت جسمانی مادر، نوع جراحی چاقی و زمانی که جراحی انجام شده است. در زیر، تأثیرات ممکن جراحی چاقی بر روی جنین را بررسی می‌کنیم:
کاهش خطرات مرتبط با چاقی : جراحی چاقی می‌تواند خطراتی که از بارداری در چاقی ناشی می‌شوند را کاهش دهد. مشکلاتی مانند دیابت بارداری ، فشار خون بالا ، سندرم زایمان زودرس و مشکلات تنفسی که می‌توانند با جراحی چاقی کاهش یابند، که در نتیجه جنین نیز از این کاهش خطرات بهره‌مند می‌شود.
کاهش خطر تولد زودرس : چاقی می‌تواند خطر تولد زودرس را افزایش دهد. با کاهش وزن بعد از جراحی چاقی، خطر تولد زودرس نیز کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند به جنین کمک کند تا به طور کامل رشد کند و در زمان درست متولد شود.
